kunstgeschiedenis

aug 26 2013

Dalí – wat een kunst (3) God alles in allen

“Grote kunst heeft slechte manieren”, aldus Simon Schama die hoogleraar kunstgeschiedenis is aan de Columbia Universiteit in de Verenigde Staten. Hij vervolgt in zijn inleiding van zijn boek “De kracht van kunst”(1):

“Door de eerbiedige stilte in een museum zou je kunnen gaan denken dat meesterwerken beleefd zijn, visioenen die sussen, betoveren en verleiden, maar in werkelijkheid zijn het schurken. Meedogenloos en berekend nemen de beste schilderijen je in de houdgreep, verstoren je evenwicht en zetten je realiteitszin op losse schroeven.” (p.7) En: “De kracht van kunst is de kracht van de ontregelende verbazing […] Naast het bieden van schoonheid heeft de kunst ook als missie het alledaagse te verstoren.” (p.8)

Dalí koketteert met zijn nieuwe titel “Avida Dollars”

Die kunst van het verstoren verstaat Salvador Dalí heel goed. Zijn publiek neemt tijdens zijn leven in grote aantallen toe, niet alleen met bewonderaars en kunstenaars die door hem worden geïnspireerd. Ook critici en vijanden pakken iedere gelegenheid aan om hem te besmeuren. André Breton, de leider van een groep surrealistische kunstenaars, bewerkt in 1949 de naam van Salvador Dalí tot “Avida Dollars”, vertaald: Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Cultuur, Dalí, Kunst, Kunstgeschiedenis, Sabbatical, Schilderkunst, Studieverlof, Theologie • • Tags: andré breton, Atoombom, Dalí, God alles in allen, kunstgeschiedenis, Mystiek Manifest, Renaissance, Rooms-Katholiek, Salvador Dalí, Schilderkunst, schoonheid, studieverlof

aug 21 2013

Dalí – wat een kunst (2) Drijfveren

.

“Kunst helpt je te leven en te sterven”

Woorden van de filosoof Alain de Botton (1969) in de Volkskrant van 13 juli jongstleden.

“Kunstwerken kunnen ons leven beter maken. We moeten zo vaak sterk zijn, dat we steeds slechter worden in zacht en aardig zijn. Kunst nodigt ons uit weer aardig te zijn.” En: “Kunst is een geconcentreerde dosis van goede dingen in de wereld.”

Kunst kan, aldus De Botton, emoties oproepen die we reeds kennen en ook diegenen die we verloren waren of dachten. Kunst is zelfs in staat om balans te geven, al zal zij niet direct kunnen helpen met problemen. Nu ik een aantal boeken over Dalí heb gelezen(1), Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Cultuur, Dalí, Kunstgeschiedenis, Schilderkunst, Studieverlof • • Tags: Alain de Botton, crucifix, Dalí, de volkskrant, filosoof, Korte biografie, kunst, kunstgeschiedenis, Salvador Dalí, schilderij, studieverlof, Theologie, Umberto Eco

aug 14 2013

Dalí – wat een kunst (1) Kennismaking

“De geschiedenis van de lelijkheid” en “De geschiedenis van de schoonheid” zijn twee titels voor twee forse kunstboeken vol schone en lelijke kunst, kundig en meeslepend geschreven door de Italiaanse auteur en veelweter Umberto Eco. En wat mij nu vooral opvalt: te midden van een grote berg aan kunstigheden, tref ik slechts een drietal schilderijen van Salvador Dalí aan. En raad eens waar alle drie zijn te vinden, nota bene in het lelijkheidsoverzicht. Tuurlijk, over smaak valt niet te onderhandelen, tegelijk betwist ik Eco’s (bewuste?) keuze om Dalí alleen in de lelijkheidsgeschiedenis op te nemen.

Als de kunst van Dalí ter sprake komt, dan tref ik vaak een fronsend gezicht: Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Cadillac, Cultuur, Dalí, Kunstgeschiedenis, Schilderkunst, Studieverlof • • Tags: andy warhol, Dalí, Klassieke muziek, Korte biografie, kunst, kunstgeschiedenis, Salvador Dalí, studieverlof, Theologie, Umberto Eco

jul 8 2013

Studieverlof “Homilie met Dalí” (vervolg)

Bijna twee jaar verder en ik kan de draad weer oppakken die ik in eind oktober 2011 heb neergelegd. In mijn vorige gemeente Barendrecht heb ik een begin gemaakt met het driemaandelijkse studieverlof: “Homilie met Dalí”. In verband met het aangenomen beroep vanuit en het verhuizen naar Zunderdorp en Amsterdam en in overleg met bestuur en kerkenraad is afgesproken dat ik de resterende twee maanden in 2013 kon gebruiken.
Vanaf nu tot en met 25 augustus heb ik de tijd om verder te gaan met de vraag of de kunstschilder Salvador Dalí mij kan helpen een preek te schrijven. Deze insteek heeft verschillende boeiende kanten: enerzijds kan ik mijn kennis rondom preekkunde (homiletiek) weer opfrissen en bijspijkeren. Anderzijds kan ik me verder verdiepen en daarmee lijntjes leggen tussen kunstgeschiedenis en theologie en dan met name de boeiende biografie en gedachtenwereld van Dalí. De naam Dalí roept steevast reacties op. De een vindt zijn kunst vulgair en lelijk. De ander spreekt in superlatieven. Door hem gemunte uitdrukkingen als “paranoïde-kritische methode” of “concrete irrationaliteit” lijken op het eerste gezicht vaag en verwarrend. Tegelijk zetten ze mij op scherp, nu ik meer weet van de achtergronden van deze woorden. Daarover meer in de komende periode.

Wat ik tot nu gedaan heb, een overzicht: Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Christendom, Cultuur, Dalí, Jezus Christus, Kunstgeschiedenis, Studieverlof, Theologie • • Tags: Arthistory, bijbel, Christ of Saint John of the Cross, Dalí, Engemann, homiletiek, Jezus Christus, kunstgeschiedenis, Lijdensevangelie, Salvador Dalí, studieverlof, Theologie

apr 6 2012

Passie en Pasen in de kunst (2)

Deze Goede Vrijdag lees ik vanavond in de Bethelkerk, 19:30 uur in Barendrecht, delen uit het lijdensevangelie van Jezus Christus. De meditatieve toespraak zal gaan over het vierde Kruiswoord van Jezus: “Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?” (Matteüs 27, vers 46; NBV2004-vertaling)
Ik had een schilderij kunnen kiezen waar Jezus aan het kruis hangt. Echter het schilderij van de Nederlander Hiëronymus Bosch (geboren als: Jeroen Anthoniszoon van Aken, c. 1450 – August 9, 1516) getiteld “Jezus wordt gekroond met doorns” (1490-1500) houdt mij bezig vandaag.

De scène die Bosch hier verbeeldt is te vinden in Matteüs 26, vers 28 en 29. Jezus is dan reeds ondervraagd door de burgemeester van Jeruzalem, Pilatus, en de hogepriester Kajafas. Eerstgenoemde ziet geen schuld in Jezus. Hij wil Hem laten gaan, maar daar wordt heftig tegen geprotesteerd. Uiteindelijk wast Pilatus zijn handen en zegt dat hij niet schuldig is aan de dood van deze man tegenover de menigte mensen: “Zie het zelf maar op te lossen” (Matteüs 26,24) Pilatus laat Jezus kruisigen na Hem eerst te willen geselen.
De Romeinse soldaten weten wel raad met Hem. Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Bijbel, Christendom, Cultuur, Goede Vrijdag, Jezus Christus, Kunstgeschiedenis, Meditatie, Pasen, Passie, Schilderkunst, Stille Week • • Tags: bijbel, de dood, Eenzaamheid, Goede Vrijdag, Hiëronymus Bosch, Jezus Christus, kunst, kunstgeschiedenis, Lijdenstijd, Matteüs 27, meditatie, Ogen van Jezus Christus, passie, schilderij, Veertigdagentijd

dec 26 2011

Advent en Kerst in de Kunst (deel 3)

Tweede kerstdag is het vandaag – gisteren hebben we zingend en vierend Jezus Christus opnieuw in ons midden begroet, Licht in alle duisternis, heil voor onze ziel. In de tussenuren van familiair en in de vriendenkring vieren van het Kerstfeest, plaats ik vandaag de derde aflevering in deze korte serie “Advent en Kerst in de Kunst”: nu de kerst-variant, de geboorte van Christus: Opvallend is, dat in de schilderkunst relatief meer schilderijen zijn gemaakt waarin het (pas)geboren Kind een belangrijke plek inneemt dan de aankondiging (annunciatie) van de geboorte. Er zijn vele meesterwerken gemaakt in de 16e en 17e eeuw; daarvan laat ik graag iets zien in een volgende cyclus over advent en kerst in de kunst.
In deze derde bijdrage wil ik een kunstwerk uit de late 20e eeuw laten zien Nativity (1990) van de in de Verenigde Staten woonachtige aziatische kunstenaar He Qi (spreek uit als: hoe tsjie).

In de kerkdienst op Eerste Kerstdag heb ik tijdens mijn kerstpreek dit schilderij laten zien via de beamer en ook laten afdrukken op de orde van dienst. Tijdens deze Kerstdienst hebben zeven mensen belijdenis gedaan van hun geloof; daar verwijs ik naar in onderstaande tekst.
Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Bijbel, Kerst, Kunstgeschiedenis, Proprium, Schilderkunst • • Tags: Advent, bijbel, Geboorte, God, He Qi, Hoogtij, Jezus Christus, Kerstkunst, kunst, kunstgeschiedenis, meditatie, preek

dec 21 2011

Advent en Kerst in de Kunst (deel 2)

Engelen in schilderijen waarin de aankondiging (annunciatie) van Jezus’ geboorte wordt verbeeld, zien we vooral hemels-mensvormig weergegeven met witte en/of donker-gekleurde vleugels. We kennen ook de kleine, wat mollige engeltjes, de zogenoemde putti die een ondersteunende rol spelen in menig schilderij. Onderstaand schilderij van Henry Ossawa Tanner (1859-1937; de eerste Afro-Amerikaanse kunstenaar die internationaal doorbrak met zijn kunst; zie hier voor meer info ) getiteld Annunciation (1898; 144 cm x 181 cm; Museum in Philadelfia) laat die bekende verbeelding van de engel Gabriël weg. In plaats daarvan zien we zeer sterke, verticale straal van licht.

De lichtbron is goed zichtbaar. Bij andere grootmeesters als Caravaggio en Rembrandt is de lichtbron meestentijds buiten het frame van het schilderij te vinden of ergens mooi ‘weggestopt’. Hier weet Tanner ons direct te focussen op dat intense licht. In eerste instantie. Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Bijbel, Kerst, Kunstgeschiedenis, Theologie • • Tags: bijbel, Gabriël, God, Jezus Christus, kunst, kunstgeschiedenis, Licht, Maria, Ossawa Tanner, preek

dec 20 2011

Advent en Kerst in de Kunst (deel 1)

In deze week tot en met de Kerst (en daarna) toon ik via mijn blog enkele meesterwerken uit de schilderkunst waar advent en kerst een rol spelen. Ieder schilderij is het resultaat van verbeeldingskracht van de kunstenaar. De schilder heeft zich op zijn/haar beurt laten inspireren door bijbelteksten die als vingerwijzingen naar de komst van Jezus Christus fungeren. Het gaat mij in deze blogserie om kijken naar kunst. Meer niet. Verwacht geen detaillistisch exposé over schildertechnieken, welke soort verf is gebruikt etc. Daarvoor verwijs ik graag naar de vele handboeken en internetsites. Met het kijken naar schilderkunst met advent en kerst als speerpunten, zoek ik een oase. Te midden van alle kerstdrukte die vooral door commercie en middenstand wordt bevorderd, is de adventstijd en Kersttijd voor mij een tijd van verstilling, in alle rust zoeken, verwachtend-uitkijken naar het Kind. God die op ooghoogte komt, een in alle bescheidenheid, magistrale liefde voor de mens.
Daar waar de evangelist Marcus helemaal geen geboortegeschiedenis van Jezus kent, Matteüs vooral de focus legt op Jezus, Johannes Grieks-filosofisch terugblikt op het Woord dat vlees geworden is, heeft Lucas een uitgebreide adventsgeschiedenis waar zowel de geboorte van Johannes (de Doper) als die van Jezus Christus kleurrijk worden beschreven. Wat dat betreft is het bijbelboek Lucas favoriet bij mij. Wat ik o.a. bijzonder vind aan het evangelie-verhaal in Lucas, is dat Maria en Jozef zoeken naar een plek om het Kind te kunnen baren. Twee mensen die een plek zoeken voor God. In deze adventstijd vraag ik mezelf af waar ik in mijn leven God een plaats geef, nota bene aan Hem die mij reeds een plek heeft gegeven in dit leven, levend in zijn Licht.

In deze eerste bijdrage een schilderij van Jacopo Tintoretto die leefde van 1518 tot 1594. Titel van het kunstwerk: “De annunciatie”, de aankondiging door de engel Gabriël dat Maria zwanger zal worden van een zoon. Ze dient Hem Jezus te noemen (Lucas 1, 28-29). Het schilderij is olieverf op doek (440 × 542 cm, dus ruim 4 bij 5 meter!) — ca. 1563. Te vinden in Scuola di San Rocco, Venetië.

Als je er zo naar kijkt, dan zie je een prachtig schilderij. Lees verder >>>>

By R.J. van Amstel • Bijbel, Kerst, Kunstgeschiedenis, Proprium, Schilderkunst • • Tags: Advent, Johannes 3.16, Kerst, Kijken, kunstgeschiedenis, Schilderkunst, Tintoretto

okt 5 2011

Salvador Dalí – Zelf aan het woord (1977; @YouTube)

{CONCEPT TEKST} Salvador Dalí is overleden in 1989. 12 Jaar voor zijn dood heeft hij op de Spaanse televisie (zo vermoed ik) een interview gegeven met een Spaanse journalist Soler Serrano. Ik had Dalí nog nooit in bewegende beelden gezien of überhaupt zijn stem gehoord. Op Youtube is het bewuste interview in acht filmpjes geknipt. En ik heb met smaak, gelach en verwondering geluisterd naar wat er zoal uit de mond van deze kunstenaar komt. Een aantal zeer verhelderende zaken heb ik gehoord dat weer een bepaald licht werpt op mijn studieverlof-thema: “Homilie met Dalí”. Wat mij aanspreekt uit de video’s en eventueel wil gebruiken voor mijn studieverlof-onderwerp heb ik onder de desbetreffende video opgeschreven, als een collectie, (nog) niet om te systematiseren.

Hier de eerste video op Youtube: